میزگرد گردشگری ادبی در خبرگزاری مهر

خبرگزاری مهر، به بهانه روز بزرگداشت حافظ به موضوع گردشگری ادبی پرداخت و میزگردی با حضور محمدرضا اصلانی، نویسنده، پژوهشگر و فیلمساز، دکتر ناصر کرمی، سردبیر مجله جهانگردان و کارشناس اکوتوریسم و آرش نورآقایی، پژوهشگر و راهنمای گردشگری با محوریت گردشگری ادبی برگزار کرد. بخش نخست این میزگرد به تعریف گردشگری ادبی و این‌که چرا این نوع گردشگری در ایران به بازدید از آرامگاه‌ها محدود می‌شود، پرداخت.

ناصر کرمی، گردشگری ادبی را رفتن به مقاصدی دانست که جذابیت خود را از ادبیات کسب می‌کنند. وی گفت: رفتن به آرامگاه شاعران و نویسندگان، به خاطر شهرت است، نه ادبیات. گردشگری ادبی یعنی این‌که توری براساس «کلیدر» نوشته شود. یا مردم به شیراز روند تا با فضایی که حافظ در آن زندگی کرده و شعر گفته آشنا شوند.

وی، گردشگری ادبی را رفتن به آرامگاه نمی‌داند و می‌گوید: قدمت، تفاوت، کمیت‌‌های خاص (عمیق‌ترین دره، بلندترین کوه) و شهرت، موجب جذب گردشگر می‌شوند. آنچه آرامگاه‌ها را برای مردم جذاب می‌کند، شهرت است، نه ادبیات؛ گردشگری ادبی، نوعی گردشگری است که جذابیت خود را از ادبیات کسب می‌کند. مردم دنیا با خواندن شعر حافظ با شیراز ارتباط برقرار می‌کنند. چرا اروپایی‌ها دلشان می‌خواهد یزد و کرمان را ببینند؟ چون اولین برخورد آنها با ایران از طریق سفرنامه مارکوپولوست. پس دیدن یزد و کرمان هم نوعی گردشگری ادبی است. چون آشنایی اروپایی‌ها با ایران از طریق یک سفرنامه بوده است.

محمدرضا اصلانی نیز با اشاره به این‌که گردشگری ادبی در مقوله توریسم فرهنگی گنجانده می‌شود، گفت: این نوع گردشگر به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارد و از درجه بالاتری به نسبت گردشگری عادی برخوردار است، اما هیچ امکانی در اختیار این گردشگر قرار نمی‌گیرد.

نویسنده و کارگردان فیلم «آتش سبز» با اشاره به این‌که گردشگری ادبی ما گردشگری مقابر و مردگان است، گفت: خانه سپهری کجاست؟ با چه می‌نوشته؟ خانه پروین اعتصامی در حال فرو ریختن است. گردشگری ادبی ما در بازدید از مقابر سوت و کور خلاصه می‌شود. اگر به قونیه می‌روند، سماع هست؛ موسیقی هست، اما اینجا همه چیز در یک سنگ قبر خلاصه می‌شود. مردم ما از مرگ خسته شده‌اند. به دنبال زندگی می‌گردند. شما در فرانسه تنها سنگ قبر ویکتور هوگو را نمی‌بینید. بلکه در فضایی نفس می‌کشید که هوگو در آن زندگی کرده، نوشته و قلم به دست گرفته. کتابی را می‌بینید که دوست داشته و خوانده اما بزرگ‌ترین افتخار ما بدوبیراه گفتن به صادق هدایت، بین‌المللی‌ترین نویسنده معاصر ماست. خانه هدایت، مهد کودکی است که هر روز ویران‌تر می‌شود.

به گفته اصلانی، گردشگری ادبی ما با کتیبه‌ها شروع می‌شود. ادبیات، یک فضای زنده است. که گفته حفاظت به معنی مدفون کردن است؟ چرا باید ادبیات ما در سنگ قبر خلاصه شود؟ احمد شاملو، قابل قبول هست یا نیست باید خانه‌اش به عنوان خانه یکی از مشهورترین چهره‌های شعر معاصر حفظ شود.

این مستندساز بر این است که گردشگری ما نباید گردش در میان مردگان ادبی باشد. «گلستانه» که سهراب به آن اشاره کرده کجاست؟ نویسندگان آمریکای لاتین که همه رئالیسم جادویی می‌نویسند از «هزار و یکشب» الگو گرفته‌اند، اما ما نمی‌دانیم هزار و یکشب کجاست.

آرش نورآقایی نیز در این نشست گفت: ۷۰ درصد بناهای ما، مقبره‌ است. گردشگری ادبی، سه بعد دارد. مکان‌های خیالی، واقعی و انسان‌ساخت. برای مثال ما موزه هری‌پاتر داریم یا مسیری براساس کتاب «راز داوینچی» طراحی شده که گردشگری خیالی و انسان‌ساخت است.

نویسنده کتاب «عدد، نماد، اسطوره» با اشاره به این‌که برای بسیاری از شهرها از جمله کاشان می‌توان تور گردشگری ادبی تعریف کرد گفت: در کاشان سه میراث جهانی ثبت کرده‌ایم: فرشبافی، مشهد اردهال به عنوان میراث معنوی و باغ فین به عنوان باغ ایرانی؛ چه اشکالی دارد یک تور گردشگری ادبی تعریف کنیم تا کسی که می‌آید مشهد اردهال و فاتحه‌ای برای سهراب می‌خواند، دوکیلومتر آن‌سوتر گلستانه را ببیند، اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.

نورآقایی در ادامه گفت: دولت ازبکستان، هر ساله پول می‌دهد تا بیایند سر خاک ابن سینا قرآن بخوانند. ما چقدر به ساخت و تجهیز موزه پزشکی در همدان فکر کرده‌ایم؟ ما از اسطوره‌ها و افسانه‌ها برای جذب گردشگر می‌توانیم بهره ببریم. نقالی، گونه‌ای گردشگری ادبی است. چه اشکالی دارد در سفره‌خانه‌ها این هنر را زنده کنند؟

ناصر کرمی با اشاره به این‌که ۹۲ درصد درآمد ما به نفت وابسته است و آن ۸ درصد دیگر به خاویار و فرش و گردشگری و پسته و … مربوط می‌شود، گفت: واقعیت ماجرا این است که این بخش‌ها فلج و ناکارآمد است. این در حالی است که رهبری با گردشگری ادبی موافق‌اند، اما بخش مدیریتی ما آن‌قدر ناکارآمد است که نمی‌توان به چنین چیزی فکر کرد.

منبع: خبرگزاری مهر